Milli Güç Kalitesi İzleme Sistemi

Mevzuattaki Zorunluluk

Güç kalitesi izleme sistemi tesis edilmeksizin işletmeye alınmış iletim sistemi kullanıcıları, 1/7/2015 tarihine kadar bu Yönetmeliğin 9, 11 ve 13 üncü maddelerinde belirtilen IEC 61000-4-30 A sınıfı ölçüm standardına uyumlu ölçüm ve kayıt cihazlarını tesis etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen kullanıcılara, bu Yönetmeliğin 9, 10, 11, 12 ve 13 üncü maddelerinde belirtilen sınır değerlerin aşılmasına ilişkin bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarının ilgili hükümleri doğrultusunda işlem tesis edilir. (Elektrik Şebeke Yönetmeliği – GEÇİCİ MADDE 9 )

Yapmazsak N’olur.?

Bağlantı Anlaşması Madde 16. CEZAİ ŞARTLAR

Kullanıcının ilgili mevzuat ile Sistem Kullanım Anlaşması ve/veya bu Anlaşma hükümlerinin herhangi birini ihlal etmesi durumunda, TEİAŞ, Kullanıcı ile imzalanan Sistem Kullanım Anlaşmasında belirtilen cezai şartları uygular.

Sistem Kullanım Anlaşması Madde 9. CEZAİ ŞARTLAR:

Kullanıcının ilgili mevzuat, taraflar arasında imzalanan bağlantı anlaşması ve bu anlaşma hükümlerinin herhangi birini ihlal etmesi durumunda, TEİAŞ, aşağıda belirlenen cezai şartları uygular. TEİAŞ’ın uğradığı zararlar ayrıca tazmin edilir.
Aşağıdaki ihlallerin tespitine ilişkin olarak TEİAŞ’a ait trafo merkezlerinde; fider açma sayıları, reaktif enerji ve maksimum enerji alış/veriş miktarının tespitine yönelik dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından kurulması talep edilecek izleme sistemlerine TEİAŞ tarafından gerekli izin verilir.

gkc_ceza

Kontrol Edilen Sınır Değerler

Milli Güç Kalitesi İzleme Sistemi kapsamında kontrol edilen sınır değerler Elektrik Şebeke Yönetmeliği’nin 9, 10, 11, 12 ve 13 üncü maddelerinde belirtilmektedir.

Projenin Amacı

Projenin amaçları şöyle özetlenebilir.
  • Türkiye Elektrik İletim Sistemi’nde IEC 61000-4-30 ‘Electromagnetic compatibility (EMC); Testing and measurement techniques-Power quality measurement methods’ Standardında tanımlanan Güç Kalitesi bileşenlerini sürekli ve kesintisiz bir biçimde izlemeyi mümkün kılacak ilke, yaklaşım, donanım ve yazılım gereksinimlerini belirleyip buna uygun geliştirme çalışmaları yapmak,
  • Türkiye Elektrik İletim Sistemi’nde reaktif güç ve enerji akışlarını izleyebilir hale gelmek,
  • Orta ve uzun dönemde Türkiye Elektrik Sistemi’nde güç kalitesini yükselterek ilgili evrensel standartları sağlar hale gelmek,
  • 05.2014 tarihli Elektrik Şebeke Yönetmeliği (EŞY) hükümlerini TEİAŞ’ın aşamalı bir biçimde uygulayabilir hale gelmesini sağlamak,
Türkiye’nin orta ve uzun dönemde gereksinim duyacağı güç kalitesi konusunda uzmanlaşmış mühendis ve araştırmacı potansiyelinin artmasına önemli ölçüde katkıda bulunmak.

Projenin Kapsamı

Bu proje kapsamında aşağıda sıralanan iş ve görevler yapılmaktadır:

  • IEC 61000-4-30 ”Electromagnetic compatibility (EMC); Testing and measurement techniques-Power quality measurement methods” standardında tanımlanan Güç Kalitesi Bileşenlerinin (Frekans, Kaynak Gerilimin Büyüklüğü, Fliker, Kaynak gerilimindeki Çukur ve Tepeler, Gerilim Kesilmeleri, Geçici Rejim Gerilim Bileşenleri, Kaynak Gerilimindeki Dengesizlikler, Gerilim Harmonikleri, Gerilim Ara Harmonikleri, Kaynak Gerilimindeki Ana Sinyal Gerilimi, Hızlı Gerilim Değişiklikleri, Ölçümdeki Alt ve Üst Değişim Parametreleri) usulüne uygun ve gerekli doğruluk sınıfında okunup işlenmesine olanak verecek gerekli akım ve gerilim duyargalarının belirlenmesi, mevcut alışılagelmiş duyargalara uygulanacak düzeltme faktörlerinin saptanması ve toplanan verilerin işlenmesi amaçlarıyla gerekli olan donanım ve yazılımın tasarım ve geliştirme çalışmalarının yapılması.
  • Milli Güç Kalitesi Monitörleri tarafından normal işletme koşulları ve güç kalitesini bozucu bir olay süresince toplanan veriler TEİAŞ Gölbaşı Ankara Tesisleri’nde kurulacak olan Milli Güç Kalitesi Merkezi’ne trafo merkezi mevcut ağ altyapısı yollarıyla aktarılacaktır. Merkezde toplanan veriler zaman ekseninde ölçüm noktası bazında ve ülke geneline yayılımı açılarından işlenerek oluşturulan veri tabanlarında tutulacaktır. Bu amaçla milli bir yazılım geliştirilecektir.
  • Milli Güç Kalitesi Merkezi’nde toplanıp işlenen veriler sistematik bir değerlendirmeye tabi tutularak Türkiye Elektrik İletim Sistemi’nde güç kalitesi problemleri ve bunların oluştuğu noktalar tespit edilecektir. Oluşturulacak benzetim programları altyapısı ve sahada yapılacak ek ölçümler ile bu problemlerin nedenleri tespit edilecektir.
  • Her bir problem veya problem grubu için bir araştırma projesi yürütülerek bu problemi gidermeye yönelik önlemler belirlenecek ve bu önlemlerin TEİAŞ tarafından hayata geçirilebilmesi amacıyla teknik ve ekonomik yapılabilirlik çalışmaları gerçekleştirilecektir.
  • Türkiye Elektrik İletim Sistemi’nde güç kalitesini iyileştirmek amacıyla aşağıda tanımlanan iki adet prototip sistem tasarlanacak, geliştirilecek ve seçilen en problemli noktalara uygulanacaktır.

GKÇ Teknik Özellikleri

Elektrik sisteminin yaygın bir şekilde Güç Kalitesi (GK) açısından izlenmesi ve sistemdeki hataların tespiti yakın gelecekte dağıtım ve iletim sistemi operatörleri için hayati öneme sahip bir konu haline gelecektir. Bu amaçla Güç Kalitesini parametrelerini ölçen, meydana gelen arızaların kayıtlarını tutan ve merkezi bir yapıda bu ölçümlere erişime izin veren bir sistem, TÜBİTAK tarafında geliştirilerek, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) bünyesinde iletim sisteminde 920 farklı fidere, 175 farklı transformatör merkezinde (TM) yakın zamanda tesis edilmiştir. Bu dokümanda, bahsi geçen sistem için tanıtım bilgileri verilmektedir.

GKÇ Sistemi 175 farklı TM’de iletim seviyesinde uygulanan sistem Güç Kalitesi Çözümleyicileri (GKÇ) ve kullanıcı yazılım demetinden oluşmaktadır. GKÇ’ler tarafından hesaplanan veriler, TEİAŞ bünyesinde kurulan Güç Kalitesi İzleme Merkezi’ne IP ağı (ADSL, Fiberoptik, 3G, vb.) aracılığıyla aktarılmakta ve kullanıcı yazılımları vasıtasıyla bu verilere ulaşılabilmektedir. Dağıtım şirketleri, büyük endüstriyel şirketler ve araştırmacılar TEİAŞ’ın izni olması durumunda bu verilere tayin edilen yetki seviyeleri çerçevesinde ulaşabilmektedir.

Sistemin genel bir görünümü Şekil 1’de gösterilmektedir. GKÇ’ler akım ve gerilimin elektriksel büyüklüklerini, gerilim dengesizliğini, aktif, reaktif güç, güç faktörünü IEC 61000-4-30 standardına göre, harmonikleri IEC 61000-4-7 standardına göre, kırpışmayı ise IEC 61000-4-15 standardına göre gerçek zamanlı olarak hesaplamaktadır. Cihazlar ayrıca GK olaylarını (çukur, tepe ve kesinti) tespit etmekte ve olay anındaki akım ve gerilim dalga şekillerini daha sonra incelemek amacıyla ham veriler olarak kaydetmektedir. Meydana gelen olayların birbirleriyle ilişkili olarak incelenebilmesi amacıyla tüm çözümleyiciler GPS aracılığıyla örnek bazında eş zamanlı ölçüm almakta bu özellik ile olay zamanı 100 nanosaniye hassasiyetinde tespit edilebilmektedir.

Sistem çeşitli açılardan yenilikler içermektedir.

  1. Cihazlar hem GK çözümleyici hem olay kaydedici olarak çalışabilmektedir.
  2. GKÇ’lerde koşan yazılımlar milli olarak geliştirilmiştir. Mevcut standartlarda veya yönetmeliklerde ölçüm kriterlerinde değişiklik olması durumunda cihaz içinde koşan yazılımlar uzaktan otomatik olarak güncellenebilmektedir.
  3. Hesaplanan veriler GKÇ ile izleme merkezi arasında bağlantı olmaması durumunda cihaz içinde bulunan SSD tabanlı veri depolama biriminde saklanır. GKÇ ile izleme merkezi arası bağlantı tekrar sağlandığında veriler kayıpsız olarak merkeze aktarılır. GKÇ’ler ortalama olarak 1 yıllık veriyi kayıpsız olarak saklayabilir.
  4. GPS yardımıyla örnek bazında eş ölçüm yaparak 100 nanosaniye hassasiyetinde olay başlangıç zamanı bulabilmektedir.
  5. Uzaktan kontrol edilebilerek 25.6kHz örnekleme frekansı ile eş zamanlı ham veri kaydı da yapabilmektedir.
  6. RS-485 haberleşme arayüzü sayesinde başka cihazları okuyarak verisini aktarabilmektedir.
  7. Sayısal giriş ve çıkışları (I/O) ve RS-485 haberleşme arayüzü sayesinde ileride gelişmiş bir SCADA sistemine dönüştürülebilme kapasitesine sahiptir.

Milli Güç Kalitesi İzleme Sistemi - Sistem Mimarisi

Doküman

a)              Güç Kalitesi Ölçüm Sistemi Tanıtım Broşürü

b)              MGK Proje & Sonuçlar

c)               Güç Kalitesi Milli Projesi

d)              Elektrik iletim sisteminin elektriksel büyüklüklerini ve güç kalitesini ülke çapında gerçek zamanlı izleme sistemi

e)               GKÇ Datasheet Technical Specs

f)                GKÇ ve Akım trafosu boyutları

g)              PQ++_3D model

h)              PQ++ Broşür_s